Фенилэфрин (Phenylephrine)

Қолдану көрсеткіштері

Фенилэфрин көзге жергілікті қолданғаннан кейін мидриазға әкелетін тікелей әсер ететін симпатомиметик болып табылады. Тамыр тарылтатын және іркіліске қарсы әсері бар.
Препарат диагностикалық және/немесе емдік емшараларда қарашықты кеңейту үшін қолданылады:
- увеит кезінде – артқы синехияның жарылуы немесе олардың туындауын болдырмау мақсатында
-хирургиялық араласулар кезінде
-циклоплегиясыз рефракцияны зерттеу үшін көз түбін тексеру және басқа диагностикалық емшаралар кезінде.

Клинические протоколы:

Қарсы көрсеткіштері

- фенилэфринге немесе қандай да бір қосымша затқа аса жоғары сезімталдық
- жүрек аурулары (ауыр жүрек-қантамыр жеткіліксіздігі, жүрек ырғағы мен өткізгіштігінің бұзылуы, тұрақсыз стенокардия, жедел және жеделге жуық миокард инфарктісі және т. б.)
- артериялық гипертензия
- тахикардия
- аневризма (қарыншаның аневризмасы, қолқа аневризмасы, ми тамырларының аневризмасы және т. б.)
- тиреотоксикоз
- ұзаққа созылған инсулинге тәуелді қант диабеті
- моноаминоксидаза тежегіштерін, үшциклді антидепрессанттарды және гипотензиялық дәрілерді қабылдау (бета блокаторларды қоса алғанда)
- жабық бұрышты глаукома (алдын ала иридэктомия жағдайларын қоспағанда) және мидриатикалық заттарды қолдану кезінде глаукоманың дамуына бейімділігі жоғары тар бұрышты глаукомасы бар пациенттер
- мөлдір қабықтың эпителий бөгетінің бұзылуымен хирургиялық араласулар
- 8 жасқа дейінгі балалар
- көз жарақаттары немесе жақында жасалған көз операциялары
- көз инфекциялары

Қауіпсіздік шаралары

Препаратты бір мезгілде немесе антидепрессанттарды (моноаминоксидаза тежегіштері) қабылдағаннан кейін 21 күн ішінде қолданған кезде дозаларды мұқият бақылау және түзету қажет, өйткені жағымсыз жанама әсерлер дамуы мүмкін.
Егер сіз моноаминоксидаза тежегіштерін 21 күн бойы қабылдаған болсаңыз, емдеуші дәрігерге хабарлауыңыз керек. МАО тежегіштері изокарбоксазид, линезолид, метиленді көк инъекциялары, фенелзин, разагилин, селегилин, транилципромин және басқаларын қамтиды.
Пропранололды қолдану кезінде елеулі жанама әсерлер жиі байқалды.
Атропинмен бір мезгілде қабылдау кейбір науқастарда, әсіресе 2 жасқа дейінгі балаларда жүрек соғуының жиілеуі тудыруы мүмкін.
Комбиганмен бір мезгілде өте сақтықпен қолдану керек, өйткені фенилэфринді мысалы, офтальмологиялық тимололмен бірге қолдану артериялық қысымның жоғарылауына әкелуі мүмкін. Кейбір бета-блокаторлар фенилэфриннің әсерін күшейтуі мүмкін, бұл қан тамырларының тарылуына және артериялық қысымның жоғарылауына әкелуі мүмкін. Егер жалпы жай-күй өзгерсе, дәрігерге хабарласу керек. Екі препаратты да қауіпсіз пайдалану үшін сізге дозаны түзету немесе артериялық қысымды жиі бақылау қажет болуы мүмкін.
Препаратты 3 күннен артық қолдану ұсынылмайды.
Фенилэфрин гидрохлоридін ұзақ уақыт қолдану көздің қан тамырларына (веналар мен артерияларға) зақым келтіруі мүмкін.

Дәрілік заттармен өзара әрекеттесуі

Қан қысымын төмендетуге арналған препараттар: қарсы әсер - қан қысымының жоғарылауы дамуы мүмкін, ол кейбір жағдайларда өлімге әкелуі мүмкін.
Антидепрессанттар (МАО тежегіштері): фенилэфринмен көзге тамызатын дәріні қолданудан 3 апта бұрын антидепрессанттарды қабылдағанда немесе оларды бір мезгілде қолданғанда жағымсыз әсерлердің даму қаупі жоғары.
Үшциклді антидепрессанттар: антидепрессанттарды қабылдайтын пациенттерде немесе оларды қолдануды тоқтатқаннан кейін жүрек ырғағының бұзылу қаупі жоғарылауы мүмкін.
Пропранолол: жағымсыз әсерлер дамуы мүмкін.
Галотан: жүрек қызметінің өте ауыр бұзылуларының даму қаупі артады, бұл наркоз кезінде пациент үшін қауіпті болуы мүмкін.
Жүрек гликозидтері немесе хинидин: аритмияның даму қаупі жоғары.
Атропин: кейбір пациенттерде, мысалы, балаларда жүрек соғуының жиілеуі дамуы мүмкін.
Комбиган: фенилэфринмен бір мезгілде өте сақтықпен қолдану керек, өйткені офтальмологиялық фенилэфринді бета-блокаторлармен, мысалы, офтальмологиялық тимололмен бірге қолдану артериялық қысымның жоғарылауына әкелуі мүмкін. Кейбір бета-блокаторлар фенилэфриннің әсерін күшейтуі мүмкін, бұл қан тамырларының тарылуына және артериялық қысымның жоғарылауына әкелуі мүмкін. Егер жалпы жай-күй өзгерсе, дәрігерге хабарласу керек. Екі препаратты да қауіпсіз пайдалану үшін сізге дозаны түзету немесе артериялық қысымды жиі бақылау қажет болуы мүмкін.
Жаңа ақпарат пайда болғанға дейін фенилэфринді бета-блокаторлармен, соның ішінде офтальмологиялық препараттармен біріктіріп қолданған кезде абай болу керек, өйткені олар жүйелі сіңірілуге ұшырап, төмен және анықталмайтын дозаларда да айқын жүйелік әсерлер тудыруы мүмкін. Фенилэфринді вена ішіне немесе көзге тамызатын тамшы ретінде тағайындау кезінде қан қысымын бақылау қажет. Кардиоселективті бета-блокаторлармен өзара әрекеттесу ықтималдығы төмен болғанына қарамастан, кардиоселективтілік абсолютті емес және жоғары дозаларда жоғалған кезде препараттың жоғары дозаларын қабылдау кезінде сақ болу керек. Фенилэфринді қабылдаудан туындаған аритмияны емдеуге арналған пропранолол бета-блокаторын қолдануға болады.

Бүйрек жеткіліксіздігі

Бүйрек қызметі бұзылған науқастарда сақтықпен қолдану керек.

Бауыр жеткіліксіздігі

Бауыр қызметі бұзылған науқастарда сақтықпен қолдану керек.

Жүктілік

Фенилэфриннің жүктілік және бала емізу кезеңінде қауіпсіздігі анықталмаған, сондықтан жүктілік кезінде және лактация кезеңінде препаратты дәрігердің нұсқауынсыз қолдану ұсынылмайды.
Препараттың жүйелі сіңуін азайту үшін, көзге тамызатын дәріні қолданғаннан кейін, көздің ішкі бұрышындағы көз жасы арнасын 1 минут немесе одан да көбірек басыңыз, содан кейін артық ерітіндіні сіңіргіш матамен алып тастаңыз.

Емізу

Ішке қабылдаған кезде фенилэфриннің биожетімділігі шамамен 40% құрайды, сондықтан оның емшек сүтіне көп мөлшерде ену ықтималдығы аз.
Алайда, ішке қабылдағанда және вена ішіне енгізгенде, фенилэфрин сүт өндірісін басуы мүмкін.
Препараттың жүйелі сіңуін болдырмау бойынша сақтық шараларын сақтаған кезде, офтальмологиялық дәрілердің сүт өндіруге әсерінің ықтималдығы аз болады.
Бала емізу кезінде фенилэфринді ішке қабылдау туралы мәліметтер болмағандықтан, жаңа туған нәрестені немесе шала туған нәрестені тамақтандыру кезінде балама препаратты қолданған жөн.
Мұрын спрейлері немесе офтальмологиялық тамшылар түріндегі фенилэфрин емшек сүтінің өндірісін басуға әкелу ықтималдығы аз.

Жағымсыз әсерлері

Көру мүшесі тарапынан бұзылулар
Шала туған нәрестелерде периорбитальді бозару жағдайлары туралы хабарламалар болды.
Белгісіз
- тамызған кезде көздің ауыруы мен ашытуы, тітіркену, көздің уақытша бұлыңғырлануы және басқа да көру қабілетінің бұзылулары, фотофобия, конъюнктиваның жоғары сезімталдығы, аллергиялық конъюнктивит, көздің гиперемиясы, реактивті гиперемия, транзиторлы нүктелі кератит, көзден жас ағу, мөлдір қабықтың ісінуі, көздің пигментті бұлдырауы, рикошетті конъюнктивалық вазоконстрикция, рикошетті миоз, периорбитальді бозару
- аллергиялық блефароконъюнктивит жағдайлары туралы хабарламалар бар - реакция әдетте препаратты қолданғаннан кейін 3-4 сағаттан кейін басталады және шамамен 12 сағатқа созылуы мүмкін, жақсару біртіндеп 72 сағат ішінде басталады
Жүрек-қантамыр жүйесі тарапынан бұзылулар
Жүрек-қантамыр жүйесінің күрделі жағымсыз реакциялары, соның ішінде қарыншалық аритмия және миокард инфарктісі туралы хабарланды. Өлім туралы мәліметтер бар.
Ұсынылған дозаларда 10% фенилэфрин ерітіндісін қолданғаннан кейін артериялық қысымның айтарлықтай жоғарылауы байқалды.
Белгісіз
- қарыншалық аритмия, артериялық гипертензия, естен тану, тахикардия
- жүрек аритмиясы, пальпитация (жүректің соғуы), экстрасистолия, рефлекторлы брадикардия
- коронарлық артериялардың түйілуі және миокард инфарктісі сияқты күрделі жүрек бұзылулары. Бұл жағымсыз реакциялар, кейде өлімге әкелуі мүмкін және әдетте жүрек-қантамыр жүйесі аурулары бар пациенттерде және егде жаста (мысалы, субарахноидальді қан құйылуында) байқалады.
- идиопатиялық ортостаздық гипотониясы бар ересектерде артериялық қысымның күрт жоғарылауы туралы хабарламалар бар
Тері және теріасты шелі тарапынан бұзылулар
Белгісіз
- терінің аллергиялық реакциясы, жанаспалы дерматит
- терінің бозаруы, қатты терлеу
Тыныс алу жүйесі, кеуде қуысы ағзалары және көкірек ортасы тарапынан бұзылулар
Белгісіз
- ентігу, өкпенің ісінуі
Орталық және шеткері жүйке жүйесі тарапынан бұзылулар
Белгісіз
- бас айналу, айқын бас ауыруы, субарахноидальді қан құйылу, аневризмалар, тремор, бастағы жеңілдік сезімі, құлақтың шыңылдауы, мазасыздық, жақсүйекке немесе иыққа берілумен кеуденің қысып ауыруы
Иммундық жүйе тарапынан бұзылулар
Белгісіз
- аса жоғары сезімталдық
- аллергиялық реакцияның белгілері: есекжем, беттің, еріннің, тілдің немесе тамақтың ісінуі, тыныс алудың қиындауы.

Көрсеткіштері, қолдану тәсілі мен дозалары

Ересектер
-Қан тамырларының тарылуы және қарашықтың кеңеюі
Ауырған көзге/көздерге ерітіндінің 1 тамшысын тамызады.
Қажет болғанда, дозаны тек бір рет, алғашқы тамызғаннан кейін бір сағаттан соң қайталауға болады.
Жергілікті тітіркендіргіш әсерді болдырмау және көз жасы сұйықтығын кейіннен сұйылту үшін препаратты қолданар алдында бірнеше минут бұрын жергілікті ауырсынуды басатын дәріні алдын-ала тамызу ұсынылады.
Қажет болғанда, препарат көздің беткейлік қан тамырларындағы іркілісті, қарашықтың тез және күшті кеңеюін жою үшін қолданылады.
-Көздің тамырлы қабықшасының қабынуы және артқы қабысулар
Қабысулардың түзілуін болдырмау үшін және олар болған кезде қолданылады. Қабысулардың түзілуін препарат, атропин немесе басқа ұқсас препараттармен туындаған қарашықтың қатты кеңеюі кезінде болдырмауға болады.
Ауырған көзге күніне 1-2 рет 1 тамшы ерітінді тамызады. Ең жоғары доза күніне 3 тамшыдан аспауы тиіс. Қажет болса, келесі күні емдеуді қайталауға болады. Егер оң нәтиже болса, емге жылы компресстер мен атропинді қосуға болады.
-Көзішілік қысымның жоғарылауы (глаукома)
Көзішілік қысымы жоғары (ашық бұрышты глаукома) пациенттерде препаратты қарашықты тарылтатын препараттармен бір мезгілде қолдануға болады. Ауырған көзге/көздерге 1 тамшы ерітінді тамызады.
-Хирургиялық араласулар
Препаратты қолдану қарашықтың қысқа мерзімді және күшті кеңеюі қажет болған жағдайда көрсетілген. Операцияға дейін 30-60 минут бұрын ауырған көзге/көздерге 1 тамшыдан тамызады.
-Көру жітілігін анықтау
Препарат хоматропин, циклопентолат, тропикамид, атропин сияқты препараттардың қарашықты кеңейтетін әсерін күшейтеді.
Ауырған көзге/көздерге ерітіндінің 1 тамшысын тамызады.
-Көз түбін тексеру
1 тамшы ерітіндіні тамызу 15-30 минуттан кейін қарашықтың кеңеюіне ықпал етеді, әсердің ұзақтығы 1-3 сағатты құрайды.
-Көзішілік қысымның жоғарылауы (жабық бұрышты глаукома) кезіндегі түрткі болатын тест
Осы ауруды диагностикалау үшін қолдануға болады. Ол үшін көзішілік қысымды өлшейді және препараттан туындаған қарашықтың кеңеюіне дейін және одан кейін көздің алдыңғы камерасын тексереді.
Көзішілік қысымның алдыңғы камераның тар бұрышымен (АКБ) біріктірілімде едәуір жоғарылауы жабық бұрышты глаукоманың бар екеніне күдіктенуге негіз береді.
-Көруді түзету үшін қажетті линзалардың күшін анықтау (ретиноскопия)
Дәрілік заттардың көмегімен көздің кірпік бұлшықетін босаңсытпай қарашықты кеңейту қажет болған жағдайларда қолданылады.
Жоғарыда сипатталған емшаралардың кез келгенінде көздің айқын пигментациясы бар нұрлы қабығы препараттың неғұрлым жоғары дозаларын қолдануды талап етеді.
-Көздің шырышты қабығының қабынуын диагностикалау үшін
1-2 тамшы ерітінді қызарған көзге тамызылады. Егер 5 минуттан кейін көз алмасының тамырларының тарылуы байқалса, онда бұл оның терең құрылымдарының қабынуынан гөрі көздің шырышты қабығының беткейлік қабынуына тән.

Балаларда қолданылуы

Балаларда жасына сәйкес ұсынылатын дозалар мен дәрілік формалар бойынша қолдануға болады. Фенилэфриннің әртүрлі жастағы балаларда фенилэфриннің нақты дәрілік түрлерін қолдануға қарсы көрсетілімдер бойынша фенилэфрин препараттарының нұсқауларындағы нұсқауларды қатаң сақтау қажет.

Бөлімді таңдау

S01FB01 Фенилэфрин (Phenylephrine)