A05AA02 Урсодезоксихолий қышқылы (Ursodeoxycholic acid)

Қолдану көрсеткіштері

Өт қалтасының холестеринді тастарын еріту үшін. Холестеринді тастар рентгенограммада көлеңке ретінде болып көрінбеуі және диаметрі 15 мм аспауы тиіс. Тастардың болуына қарамастан, өт қалтасының функциясы бұзылмауы тиіс.
6-дан 18 жасқа дейінгі балаларда кистоздық фиброзбен байланысты гепатобилиарлық бұзылуларды емдеу үшін.
Кешенді ем құрамында: декомпенсация белгілері жоқ кезде бауырдың бастапқы билиарлық циррозында.

Клинические протоколы:

Қарсы көрсеткіштері

Белсенді затқа немесе препараттың кез келген қосымша заттарына жоғары сезімталдық.
Рентгеноң (Са2+ құрамы жоғары) өт тастары.
Өт қалтасы функциясын атқармайтын жағдайда.
Өт қалтасының, өт жолдарының және ішектің жедел қабыну аурулары, өт қалтасының эмпиемасы.
Декомпенсация сатысындағы бауыр циррозы.
Бауырдың және/немесе бүйректің айқын жеткіліксіздігі.
Панкреатит.
Өт жолдарының бітелуі (жалпы өт жолдарының немесе өтқалта жолдарының).
Бауыр шаншулары көріністерінің жиілеуі.
6 жасқа дейінгі балалар.
Өт жолдарының атрезиясы бар балаларда сәтсіз портоэнтеростомия немесе өт ағымының қалыпты қалпына келмеу жағдайлары.

Қауіпсіздік шаралары

Емдеу дәрігердің бақылауымен жүргізілуі керек.
Емдеудің алғашқы үш айы ішінде бауырдың функциялық АСТ (СГОТ), АЛТ (СГПТ) және гамма-ГТ көрсеткіштерін әрбір 4 апта сайын, содан соң әрбір 3 ай сайын бақылап отырған жөн. Көрсетілген параметрлерге мониторинг бауыр функциясы бұзылуларын ерте сатыда, атап айтқанда – бастапқы билиарлық цирроздың кешеуілдеген сатысындағы пациенттерде; бұдан басқа, осылайша бастапқы билиарлық циррозы бар пациенттің жүргізілетін емге орай қандай әрекет көрсететінін уақытында анықтауға болатынын айқындауға мүмкіндік береді.
Холестериндік өт тастарын еріту үшін пайдаланған кезінде:
Емдеу тиімділігін бағалау үшін, сондай-ақ өт тастарының қандай да бір ізбестенуін уақытында анықтау үшін тас өлшеміне байланысты өт қабының (пероральді холецистография) - жалпы түрін және окклюзиясын емді бастағаннан кейін 6-10 ай өткен соң тұрған қалыпта және шалқасынан жатқан қалыпта көріністеу (УДЗ көмегімен тексеру) қажет.
Егер рентген түсірілімінде өт қабын көріністеу мүмкін болмаса немесе өт тастары ізбестенгенде, өт қабының жиырылу қабілеті бұзылғанда немесе билиарлық шаншулар жиі көрініс бергенде Урсодезоксихолий қышқылы препаратын қолдануға болмайды.
Өт тастарын еріту үшін Урсодезоксихолий қышқылы препаратын қабылдайтын пациент әйелдер тиімді гормональді емес контрацепция әдісін пайдалануы қажет, себебі гормональді контрацептивтер өт тастарының пайда болуына ықпал етуі мүмкін.
Бастапқы билиарлық холангиттің кеш сатысын емдеу үшін пайдалану кезінде:
Өте сирек жағдайларда емді тоқтатқаннан кейін ішінара регрессиямен бауыр циррозы декомпенсациясы байқалады.
ББХ бар пациенттерде сирек жағдайларда емнің басында клиникалық симптомдар нашарлауы, яғни қышыну өршуі мүмкін. Мұндай жағдайда дозаны күніне ½ таблеткаға (250 мг) дейін төмендетіп, ұсынылған дозаға дейін біртіндеп арттыру керек.
Диарея жағдайында дозаны төмендету, ал диарея басылмаған жағдайда емдеуді тоқтату керек.
Бастапқы склероздаушы холангитпен (мақсатты тағайындау бойынша емес) ауыратын пациенттерде УДХҚ жоғары дозаларымен (тәулігіне 28-30 мг/кг) ұзақ мерзімді емдеу күрделі жағымсыз әсерлердің жоғары көрсеткішімен байланысты.

Дәрілік заттармен өзара әрекеттесуі

Урсодезоксихолий қышқылы препаратын холестираминмен, холестиполмен немесе құрамында алюминий гидроксиді және/немесе смектит (алюминий тотығы) бар антацидтермен бір мезгілде тағайындауға болмайды, себебі бұл препараттар ішекте УДХҚ байланыстырады, демек оның сіңірілуін және тиімділігін бәсеңдетеді. Аталған препараттарды Урсодезоксихолий қышқылы препаратын қабылдаудан 2 сағаттан ерте емес немесе 2 сағаттан кейін емес қабылдау керек.
Урсодезоксихолий қышқылы препаратын қабылдау циклоспориннің ішектен сіңірілуіне ықпал етуі мүмкін, бұл қан плазмасындағы циклоспорин концентрациясына мониторинг жүргізуді, ал қажет болса – оның дозалау режимін түзетуді талап етеді.
Жекелеген жағдайларда Урсодезоксихолий қышқылы препаратын қабылдау ципрофлоксациннің сіңірілуін төмендетуі мүмкін.
Урсодезоксихолий қышқылы (тәулігіне 500 мг) препаратын және розувастатинді (тәулігіне 20 мг) бір мезгілде қолдану плазмадағы розувастатин деңгейінің болмашы жоғарылауына әкелді. Бұл өзара әрекеттесудің клиникалық релеванттылығы, соның ішінде басқа статиндерге қатыстылығы белгісіз.
УДХҚ кальций антагонисті нитрендипиннің плазмадағы шектік концентрациясын (Cmax) және «концентрация-уақыт» фармакокинетикалық қисық астындағы ауданын (AUC) төмендететіні туралы деректер бар, бұл нитрендипин концентрациясына мониторинг жүргізуді қажет етеді. Нитрендипин дозасын ұлғайту қажеттілігі жоққа шығарылмайды. УДХҚ мен дапсонның өзара әрекеттесуінде соңғысының әсері төмендейтіні туралы деректер бар. Бұл бақылаулар УДХҚ-ның Р450 3А цитохромдық ферменттеріне индукциялану потенциалын растауы мүмкін. Алайда, УДХҚ мен Р450 3А цитохромдық субстраты ретінде белгілі будесонидпен өзара әрекеттесуін мұқият клиникалық зерттеу барысында индукция байқалмады.
Эстрогендер, прогестогендер (пероральді контрацептивтер), неомицин, клофибрат сияқты кейбір дәрілік препараттар холелитиазды ұлғайтуы мүмкін, осылайша УДХҚ холестериндік өт конкременттерін еріту қабілетінің қарама-қайшы әсерін көрсетеді.

Бүйрек жеткіліксіздігі

Бүйрек жеткіліксіздігі бар пациенттерде қолдану бойынша нақты ұсыныстар жоқ.

Бауыр жеткіліксіздігі

Бауыр жеткіліксіздігі бар пациенттерде қолдану бойынша нақты ұсыныстар жоқ. Дегенмен, декомпенсацияланған бауыр циррозы бар пациенттерді емдеуде қолдануға болмайды.

Жүктілік

Урсодезоксихолий қышқылы препаратын жүктілік кезінде айқын қажеттіліксіз қолдануға болмайды.

Емізу

Бала емізетін әйелдердің сүтінде УДХҚ концентрациясы айтарлықтай емес; бала емізу аясында балаларда жағымсыз реакциялардың туындау ықтималдығы аз. Препаратты қолданар алдында дәрігерді бала емізу туралы немесе бала емізуді бастағаныңыз туралы хабардар ету қажет.

Жағымсыз әсерлері

Асқазан-ішек жолы тарапынан.
Жиі: қамыр тәрізді нәжіс, диарея.
Өте сирек: ББЦ емдеу кезіндегі іштің үстіңгі бөлігінің қатты ауыруы.
Бауыр және өт шығару жолдары тарапынан.
Өте сирек: өт тастарының кальцификациясы. ББЦ емдеу уақытында кеш сатыларында өте сирек жағдайларда бауыр циррозының декомпенсациясы байқалды, ол ішінара ем тоқтағаннан кейін бәсеңдеді.
Тері және тері асты шелі тарапынан.
Өте сирек: есекжем.

Көрсеткіштері, қолдану тәсілі мен дозалары

Холестериндік өт тастарын еріту үшін препараттың орташа тәуліктік дозасы 10 мг/кг құрайды.
Препараттың тәуліктік дозасын түнге бір рет қабылдайды. Ұдайы қолдану керек.
Өт тастарының көлеміне және құрамына байланысты емдеу курсы 6-дан 24 айға дейін. Емдеу тиімділігін бақылау ультрадыбыстық зерттеу әдісімен немесе әр 6 ай сайын рентген зерттеуі (холецистография) арқылы дәрігермен жүзеге асырылады. Ақырғы тексерулер кезінде тас кальцинозы туындамады ма, соны тексеру керек. Тас кальцинозы жағдайында емді тоқтату керек.
Бастапқы билиарлық холангитті (ББХ) симптоматикалық емдеу:
Тәуліктік доза дене салмағына байланысты және 1 ½-ден 3 ½ таблеткаға дейін құбылып отырады (дене салмағының 1 кг-на 14 ± 2 мг УДХҚ).

Балаларда қолданылуы

Балалардағы (6-дан 18 жасқа дейінгі) муковисцидозбен (кисталық фиброзбен) байланысты гепатобилиарлық бұзылуларды емдеу:
Тәуліктік доза 2-3 дозаға бөлінген тәулігіне 20 мг/кг құрайды, қажет болған жағдайда дозаны әрі қарай тәулігіне 30 мг/кг дейін арттырады.